Po pozornej klęsce św. Romualda jako ojca, gdy opustoszała pustelnia w Pereum, a w klasztorze odstąpiono od pierwotnej miłości i żarliwości ducha, Piotr Damiani ukazuje go jako wzór dojrzałego duchowo człowieka, który zaczyna wszystko od nowa, nie zniechęcając się i nie zbaczając z drogi, którą odczytał jako swe powołanie. Romuald wraca w ojczyste strony, bo według starszej tradycji przekazanej przez św. Brunona Bonifacego, który (w przeciwieństwie do Piotra Damiani) znał go osobiście, Święty pochodził z półwyspu Istria. Tam zgromadził wokół siebie nowych uczniów, których pociągnął bardziej jego przykład niż słowa. Piotr Damian opisuje duchowe wzrastanie Romualda, które ma tak wielką moc pociągania na drogi Boże pięknem nowego człowieka odnowionego na obraz Boży w Chrystusie. Nazywa ten proces wchodzeniem na szczyty doskonałości. U podstaw tego duchowego wzrostu znajduje się SKRUCHA SERCA, ponieważ dar łez, o którym tak szczegółowo pisze, jest jej zewnętrznym znakiem. Skrucha serca to coś więcej niż żal za grzechy, to łaska przemiany serca kamiennego w serce z ciała, w serce zdolne do miłości, do odczucia Bożej Obecności. U świętego Romualda dokonuje się to na drodze psalmów, którą potem będzie polecał swym uczniom jako jedyną. Psalmy można tu rozumieć jako synonim Słowa Bożego, które ma moc przemienić i nawrócić nasze serce w samej jego istocie, sprawić, by serce odpowiedziało modlitwą na usłyszane Słowo. Duchowa dojrzałość Romualda przejawia się właśnie w głębokim, duchowym zrozumieniu tajemnic Pisma Świętego i w modlitwie serca, którą w niektórych tradycjach nazywa się modlitwą płomienną. Można się pokusić o stwierdzenie, że św. Piotr Damiani na podstawie doświadczenia św. Romualda przedstawia, na czym polega oratio i contemplatio w monastycznej praktyce lectio divina. Słowo Boże ożywia martwe i nieme dotąd serce, uzdalnia je do udziału w wewnętrznym życiu Boga, do przejęcia się dogłębnie miłością Bożą i do spojrzenia na świat Bożymi oczyma.
Święty Piotr Damiani po ukazaniu sylwetek niektórych z uczniów świętego Romualda powraca do wydarzeń z roku 1001 w Eremie w Pereum (Żywot św. Romualda rozdz. 30), ponieważ w nich jak w soczewce ukazały się charakterystyczne cechy romualdowego charyzmatu ojcostwa duchowego. Cesarz Otto III wybudował tam przy wejściu do pustelni klasztor oraz kościół poświęcony świętemu Wojciechowi. Jak wiemy z relacji św. Brunona, „przedsięwzięcie to wzięło przeciwny obrót, gdyż – jak się w końcu okazało – [cesarz] i pustelnię zniszczył, i klasztoru nie zdołał zbudować” („Żywot 5 Braci Męczenników”). Święty Romuald przyjmował z cierpliwością pomysły młodego Ottona, choć był świadomy, że są niedojrzałe i wyrastają z młodzieńczych marzeń. Św. Bruno zapisał, że Romuald w swoich fundacjach nie chciał być nigdy opatem, gdyż zależało mu, by formować wyłącznie duchowe życie braci. Cesarz doprowadził więc do obsadzenia urzędu opata w nowym klasztorze przez mnicha, który zaczął żyć jak pan feudalny. Św. Romuald wskazywał wcześniej na ten urząd św. Benedykta, którego jednak pociągnęły ideały cesarskie oraz namowy św. Brunona, i wymówił się od tej godności ze względu na planowany wyjazd na misje do Polski. Św. Romuald nie zamierzał przykrywać swoim autorytetem nieroztropnych posunięć Ottona, który działając w dobrej wierze, ale bez koniecznego doświadczenia i rozeznania pomieszał to, co cesarskie i to, co Boże, już u początków wywracając fundamenty życia monastycznego w Pereum. Ostatnim aktem ojcowskiej troski o zbawienie cesarza było wezwanie do wypełnienia ślubu, który cesarz złożył na ręce Świętego. Zarówno św. Bruno, jak i św. Piotr Damiani jako przyczynę odwlekania przez Ottona wyrzeczenia się świata, czyli podjęcia życia monastycznego, podawali chęć zemsty na Rzymianach za wyrządzoną zniewagę. Z innych źródeł wiemy, że w tym samym czasie wyruszyło do Konstantynopola poselstwo cesarza z prośbą o rękę jednej z księżniczek bizantyńskich. To wszystko razem pokazywało, jak rozchwianym w swoich planach był Otton. Prawdopodobnie na ten właśnie fakt pragnął mu zwrócić uwagę św. Romuald, upominając, że nie można tak niepoważnie traktować ślubów uczynionych Bogu, przed którego Sądem każdy z nas stanie. Ta twarda postawa św. Romualda, potwierdzona jego wyjazdem wobec niefrasobliwej postawy cesarza, ukazała w prawdziwym świetle jego wcześniejszą cierpliwość i pobłażliwość. Święty kierując się mądrym miłosierdziem, nigdy nie wycofał się ze słusznych wymagań, które jasno określa Prawo Boże. Elastycznym może być tylko ten, kto ma zdrowy kręgosłup.
św. Romuald wypełnia swój charyzmat ojcostwa duchowego w stosunku do różnych osób: uczniów pojętnych i gorliwych, opornych i lekkomyślnych, wybierających ostateczne inne drogi realizacji powołania.
W opowieści o pustelniku, który opuścił swoją wspólnotę, Piotr Damiani powraca pośrednio do sytuacji, gdy św. Romuald opuszczał Klasztor w Classe jako młody mnich, a potem jako Opat. Tym razem św. Romuald jest mądrzejszy o własne bolesne doświadczenia, że nie można zmusić innych do nawrócenia. Wskazuje, że próby naprawiania innych lub ucieczka z miejsca, gdzie jest się skazanym na nieustanną walkę o zachowanie pokoju serca to ani jedyne możliwe ani najlepsze rozwiązania, po jakie może sięgnąć mnich w takiej sytuacji. Zapoznając się z położeniem Veneria, św. Romuald nie osądza jego Wspólnoty. Nie staje po żadnej ze stron konfliktu, mimo że wydaje się oczywistym, kto ma słuszność. Przede wszystkim wskazuje, że dużo mniej istotne dla ZBAWIENIA jest to, że Wspólnota, w której się żyje, nie jest idealna. O wiele ważniejsza jest świadomość, że samemu nie jest się idealnym – tu wskazuje pustelnikowi, że idąc za tym, co wydawało mu się bardziej pożyteczne, nie zauważył, jak porzucił posłuszeństwo Chrystusowe, czyli fundament życia monastycznego, bez którego cała zewnętrzna asceza jest pusta. Pokój serca i niewinność nie zależą od okoliczności, w jakich się żyje – wszędzie zdobywa się je ciężką i wytrwałą walką, ale nie walką z braćmi, lecz z samym sobą i swymi myślami. Romuald uczy Veneria rozpoznawania pokus i złych myśli, by uświadomił sobie, że warunki, jakie spotkał w klasztorze, były tylko uzewnętrznieniem walki duchowej, którą musi stale toczyć w sobie samym, bez względu na to, czy jest w klasztorze, czy na pustkowiu. Ucieczka od tej walki w złudny spokój jest już przegraną, bo krzyż bez posłuszeństwa nie doprowadzi do zbawienia.
KOCHANI PRZYJACIELE NASZEGO KLASZTORU,
Dzisiaj wspominamy PRZENIESIENIE RELIKWII ŚW. OJCA NASZEGO ROMUALDA. Przez kilka wieków (od 1595 do 1969 roku) liturgiczne święto św. Romualda było w całym Kościele obchodzone 7 lutego na pamiątkę przeniesienia Jego Relikwii. Reforma kalendarza liturgicznego po Soborze Watykańskim II przywróciła wspomnienie św. Romualda na dzień Jego Narodzin dla Nieba, czyli 19 czerwca. JEDNAK W NASZEJ PAMIĘCI DATA 7 LUTEGO JEST NADAL WAŻNA.
Św. Romuald zmarł w pustelni Val di Castro 19 czerwca 1027 roku i do 1480 roku Jego grób znajdował się w Opactwie, które powstało na tym miejscu. W 1481 roku dwaj mnisi z Klasztoru św. Apolinarego w Classe (gdzie Romuald rozpoczynał swoją drogę monastyczną) wykradli drogocenne kości, by przenieść je do swego klasztoru. Gdy mnisi z Val di Castro zauważyli kradzież, ruszyli w pościg za złodziejami i dogonili ich w Jessi. Tam rozgorzał wielki spór o szczątki Świętego, które
ostatecznie mieszkańcy pobliskiego Fabriano zatrzymali u siebie. Relikwie św. Romualda złożono w kościele św. Błażeja, który poświęcono następnie także św. Romualdowi.
Sześć lat temu – właśnie 7 lutego, na 100 miesięcy przed MILLENIUM PRZEJŚCIA DO NIEBA ŚWIĘTEGO NASZEGO ZAŁOŻYCIELA (19.06.2027) rozpoczęłyśmy duchowe przygotowanie do tej wielkiej rocznicy. Pozostało nam już niewiele – 28 miesięcy.
Przez ten cały czas WIELKIEGO PRZYGOTOWANIA, pochylamy się nad życiem i duchowością św. Romualda oraz dzielimy się naszymi refleksjami z Wami KOCHANI NASI PRZYJACIELE. Jesteśmy głęboko przekonane, że bliższe zaznajomienie się z drogą duchową, jaką przebył św. Nasz Ojciec Romuald, obudzi w wielu osobach gorące pragnienie, by prosić go o wstawiennictwo u Boga w rozpoznaniu własnego powołania oraz w różnych swoich intencjach.
ŻYCIE PUSTELNICZE WEDŁUG ŚW. ROMUALDA
Romuald jest człowiekiem pokoju. Św. Piotr Damiani ukazuje go jako mistrza, który potrafi wskazać prostą drogą pośród okoliczności, gdy inni widzą tylko bezdroża. Tak było w przypadku całego miasta Tivoli, któremu groziły gorzkie konsekwencje za przyłączenie się do antycesarskiego buntu, ale jest tak także w życiu konkretnego człowieka, który nie widział możliwości dalszego znoszenia przykrości i przeciwności, jakich doznawał od tych, którzy powinni go byli wspierać na drodze doskonałości.
Spotkanie św. Romualda z pustelnikiem Venerio jest niezwykle ważnym epizodem, dzięki któremu możemy odkryć, jak Święty rozumiał życie pustelnicze. Sytuacja Veneria przypomina nieco położenie św. Romualda, gdy ten odchodził z Classe, by kontynuować swą formację pod opieką bł. Maryna. Jest tylko jedna różnica, ale ta właśnie okazuje się zasadnicza. Św. Romuald odszedł po uzyskaniu zgody swojego Opata i dzięki temu nie wyłamał się z jarzma świętego posłuszeństwa. W słowach: „Jeśli dźwigasz krzyż Chrystusowy, nie powinieneś opuszczać posłuszeństwa Chrystusowego” streszcza się całe zapatrywanie św. Romualda na istotę naśladowania Chrystusa przez eremitę. Jest to myśl, która wielokrotnie powraca w pismach dotyczących początków Zakonu Kamedulskiego. Mnich wyrzekając się wszystkiego, by iść za Chrystusem, ma przede wszystkim wyrzec się własnej woli. Wielką pokusą życia samotnego jest postępowanie według własnego upodobania, nawet jeśli wydaje się, że dąży się do tego, co lepsze i bardziej pożyteczne. Jedynym antidotum na niebezpieczeństwo polegania na własnym zdaniu jest poddanie się woli i radom drugiego. Św. Jan Gradenigo wskazywał, że dla św. Romualda takim punktem odniesienia była nauka Ojców: „Ten Romuald – pierwszy w naszych czasach – w wielkiej pokorze prowadzi piękne i wzniosłe życie OPIERAJĄC SIĘ NIE NA WŁASNYM DOMNIEMANIU, lecz na Collationes patrum, i pouczył nas, która droga jest właściwa.”